Szczepionki są preparatami leczniczymi zawierającymi wirusy lub bakterie albo ich fragmenty, najczęściej pozbawione właściwości chorobotwórczych, ale zdolne do wywołania odpowiedzi immunologicznej. Podanie ich (doustnie lub w postaci zastrzyku) powoduje w naszym organizmie wytworzenie odpowiednich przeciwciał, a w konsekwencji powstanie odporności przeciwko danemu drobnoustrojowi. Wytworzona odporność poszczepienna pozwala w przyszłości uniknąć rozwoju choroby, pomimo kontaktu ze zjadliwą formą mikroorganizmu, który ją wywołuje. W ten sposób zabezpieczamy się przed wieloma chorobami zakaźnymi, które w niesprzyjających okolicznościach mogą mieć ciężki przebieg i prowadzić do groźnych powikłań, a nawet zagrażać życiu. W poniższym artykule postaramy się przedstawić pokrótce najważniejsze pojęcia związane ze szczepieniami.
Kalendarz szczepień obejmuje podstawowe, obowiązkowe szczepienia, wykonywane bezpłatnie i przeznaczone dla każdego dziecka. Dzięki nim można zapobiec takim chorobom (oraz ich powikłaniom) jak odra, różyczka i świnka. Ponadto dzieci w określonych odstępach czasu są uodparniane przeciwko polio (choroba Heinego-Medina ), wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW typu B, żółtaczka zakaźna), krztuścowi, gruźlicy oraz tężcowi. Szczegółowe harmonogramy szczepień dostępne są w przychodniach, punktach szczepień, a także w Internecie.
Szczepienia dodatkowe zalecane są w szczególnych przypadkach. Dzieci można uodpornić przeciwko Haemophilus influenzae typu b oraz pneumokokom, bakteriom powodującym miedzy innymi ciężkie zapalenia płuc oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Ospa wietrzna jest kolejną chorobą wirusową przeciwko której są dostępne szczepionki. Warto nadmienić, że wirus ten powoduje także półpasiec, chorobę dotykającą dorosłych i wywołującą bolesne dolegliwości głównie u osób w podeszłym wieku. Jedną z najczęstszych i najbardziej powszechnych chorób zakaźnych jest grypa. Ze względu na bardzo dużą zmienność wirusa tej choroby, zaleca się coroczne szczepienia w okresie jesiennym szczególnie u osób przewlekle chorych, starszych, z obniżona odpornością, a także u pracowników służby zdrowia i instytucji publicznych. Małe dzieci można ponadto ochronić przed rotawirusami, niezwykle zakaźnymi drobnoustrojami powodującymi groźne i wyczerpujące biegunki u najmłodszych.
Szczepienia zalecane dla osób szczególnie narażonych - zalicza się tu dodatkowe szczepienia przeciwko gruźlicy u pracowników służby zdrowia. Ponadto osoby, które wcześniej nie były uodpornione, powinny zaszczepić się przeciwko WZW B przed planowaną operacją lub zabiegiem chirurgicznym. Weterynarze oraz leśnicy, a także osoby pokąsane przez dzikie zwierzęta poddawane są szczepieniu przeciwko wściekliźnie. Dodatkowo leśnicy uodporniani są przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu. Po zranieniu, szczególnie gdy mogło dojść do zanieczyszczenia rany, powinniśmy poddać się dodatkowemu szczepieniu przeciwko tężcowi (czasem konieczne jest także podanie surowicy).
Szczepienia dla osób podróżujących - dla osób planujących dalekie zagraniczne wyprawy, zalecane są szczepionki przeciwko WZW typu A - choroby powstającej po spożyciu zakażonej wody oraz szczepienie WZW typu B. Oprócz tego przed przekroczeniem granicy niektórych krajów, należy uodpornić się przeciwko żółtej febrze. Dlatego też, gdy planujemy podróż w egzotyczne miejsce powinniśmy najpierw sprawdzić zalecane lub obowiązkowe szczepienia, gdyż możemy nie zostać wpuszczeni do danego kraju.
Pamiętajmy, że do szczepień za każdym razem powinien kwalifikować nas lekarz. Najczęstszymi przeciwwskazaniami do szczepień są trwające aktualnie choroby infekcyjne, szczególnie przebiegające z wysoką gorączka lub okresy zaostrzenia chorób przewlekłych, ale są one tylko tymczasowym powodem do przełożenia szczepienia. Inne przeciwwskazania to nadwrażliwość (alergia) na składniki szczepionki, zdiagnozowane zaburzenia odporności, ciąża (szczególnie pierwszy trymestr).
ostatnia zmiana: 15.02.2023 00:00:00
