Nieporozumienia...
Niedawno po pięciu ciężkich i w końcu pozytywnie zakończonych studiach farmaceutycznych rozpoczęłam wymarzoną pracę za pierwszym stołem, zestresowana, ale szczęśliwa zaczęłam realizować pierwsze recepty. Szybko okazało się, że praca w aptece ogólnodostępnej, oprócz fachowej wiedzy, wymaga również umiejętności komunikacji interpersonalnej, a tego typu wiedzy nie są nam w stanie przekazać nawet najlepsze studia. Zauważyłam, że najczęstszą przyczyną nieporozumień pomiędzy farmaceutą a pacjentem jest konieczność odesłania pacjenta do lekarza w celu poprawy błędnie wypisanej recepty. Postanowiłam więc przedstawić pacjentom proste zasady wystawiania i realizacji recept, aby ułatwić nam wspólne porozumiewanie się, kiedy spotkamy się przy "okienku" w aptece.
Jak długo ważna jest recepta?
Termin realizacji recepty na większość leków wynosi 30 dni od daty jej wystawienia. Inaczej jest w przypadku recept na antybiotyki oraz wypisywanych przez lekarzy Pogotowia Ratunkowego, które możemy zrealizować w ciągu 7 dni od daty wystawienia.
Co to jest refundacja?
Część leków dopuszczonych do obrotu w naszym kraju objętych jest refundacją. Oznacza to, że uprawniony pacjent (opłacający składki na ubezpieczenie zdrowotne)otrzymuje lek bezpłatnie albo płaci tylko część ceny leku, a pozostałą część ceny pokrywa Narodowy Fundusz Zdrowia. Podstawą do uzyskania refundacji jest prawidłowo wystawiona i zrealizowana recepta!
Jakie leki objęte są refundacją?
Refundacją objęte są leki znajdujące się na wykazach:
- leków podstawowych (leki ratujące życie lub niezbędne dla terapii, z odpłatnością ryczałtową),
- leków uzupełniających (z odpłatnością 30% lub 50% ceny leku)
- leków i wyrobów medycznych stosowanych w określonych chorobach przewlekłych (najczęściej bezpłatne, niekiedy z odpłatnością ryczałtową, 30% lub 50%).
Listy leków refundowanych podlegają ciągłym zmianom.
Jaki koszt ponosi pacjent przy zakupie leku refundowanego?
Dla pacjenta ostateczny koszt leku refundowanego w dużej mierze uzależniony jest od limitu, czyli górnej granicy kwoty refundowanej za dany lek. Jest to ta część ceny leku, którą pokrywa fundusz. Wartość limitu dla danego leku ustala się na podstawie ceny najtańszego odpowiednika. Jeżeli cena detaliczna leku refundowanego jest wyższa od limitu ustalonego dla tego leku to pacjent dopłaca różnicę między ceną leku a limitem.
Przykład 1:
Cena detaliczna leku wynosi 34 zł, limit dla niego wynosi 20 zł i jest on wydawany z odpłatnością 50 %.
Ile zapłaci pacjent? Opłata pacjenta wyniesie 24 zł (cena detaliczna – 50% limitu, czyli 34 – ½ x 20 = 24). Dopłata NFZ wynosi 50% wartości limitu – 10 zł.
Analogicznie postępuje się w przypadku leków wydawanych z odpłatnością ryczałtową i bezpłatnych.
Przykład 2:
Cena detaliczna leku wynosi 127 zł, limit dla niego wynosi 100 zł i jest on na liście leków bezpłatnych.
Ile zapłaci pacjent? Opłata pacjenta wyniesie 27 zł (cena detaliczna – 100% limitu, czyli 127 – 100 = 27). Dopłata NFZ wynosi 100% wartości limitu – 100 zł.
Refundacja liczona jest od limitu, a nie od ceny leku. Listy cen urzędowych leków oraz wartości limitów ustala Minister Zdrowia średnio dwa-trzy razy w ciągu roku.
Ile leków może być przepisanych na jednej recepcie?
Na jednej recepcie lekarz może przepisać maksymalnie pięć leków gotowych albo tylko jeden lek recepturowy (czyli robiony w aptece ze składników recepturowych).
Czy farmaceuta może wydać lek w dawce większej niż przepisał lekarz?
Jeżeli lekarz przy nazwie leku nie umieścił jego dawki lub dawka została napisana nieczytelnie, farmaceuta może wydać lek w najmniejszej dawce wymienionej w wykazie leków refundowanych, a w przypadku leków nie objętych refundacją najmniejszą dawkę, w jakiej dany lek jest dopuszczony do obrotu. Farmaceuta może wydać na życzenie pacjenta lek w dawce mniejszej niż przypisał lekarz, ale nigdy nie może wydać dawki większej niż ta, którą podał lekarz!
Czy farmaceuta może wydać większą ilość opakowań leku lub większą ilość tabletek niż przepisał lekarz na recepcie?
Pacjent nie może dostać większej ilości opakowań leku czy ilości tabletek niż zaznaczono na recepcie, ale może poprosić o wydanie mniejszej ilości opakowań czy tabletek.
Dlaczego dostaję dwa opakowania leku skoro lekarz przepisał mi trzy?
Na każdej recepcie lekarz musi zaznaczyć datę wystawienia recepty. Pod datą wystawienia znajduje się pole "data realizacji od". Jeżeli w polu data realizacji lekarz umieścił znak "X", oznacza to, że lekarz przepisał leki na kurację nie dłuższą niż 3 miesiące. Jeżeli lekarz podał na recepcie datę realizacji (zostały umieszczone dwie daty jedna pod drugą) to oznacza to, że leki przepisano na miesięczną kurację (30 dni).
Jeżeli np. na recepcie umieszczono dawkowanie leku 1x1 (1 raz dziennie po jednej tabletce) i w polu "data realizacji od" umieszczono znak "X" oznacza to, że farmaceuta może wydać maksymalnie 90 tabletek danego leku (na trzy miesiące kuracji, czyli 90 dni). Jeżeli lekarz przepisał trzy opakowania tego leku po 40 tabletek to farmaceuta w takiej sytuacji może wydać tylko dwa takie opakowania, ponieważ trzy opakowania przekroczą liczbę tabletek potrzebną na trzymiesięczną kurację. Jeżeli podano dodatkowo datę realizacji recepty, to maksymalnie wydać można 30 tabletek przy dawkowaniu 1x1.
Rozważmy inny przykład: lekarz przepisał na recepcie 200 tabletek pewnego leku, przy którym podał dawkowanie 2x1 (dwa razy dziennie po jednej tabletce) i nie zaznaczył daty realizacji (czyli przepisał leki na okres 3 miesięcy). Lek ten występuje w opakowaniach po 50 tabletek. W tej sytuacji farmaceuta może wydać najwyżej 180 tabletek tego leku (2 tabletki na dzień przez 90 dni), ponieważ lek występuje w opakowaniach po 50 tabletek, pacjent dostanie 3 opakowania tego leku, czyli 150 tabletek.
Jeżeli np. na recepcie przepisano 180 tabletek pewnego leku, który występuje w opakowaniach po 30 i 60 tabletek i podano dawkowanie 1x1 oraz nie podano na recepcie terminu realizacji recepty, to wtedy farmaceuta może wydać jedynie 90 tabletek tego leku, czyli trzy opakowania po 30 tabletek. 180 tabletek farmaceuta mógłby wydać przy dawkowaniu 2x1 (2 x 90 =180), czyli pacjent otrzymałby 6 opakowań tego leku po 30 tabletek albo 3 opakowania po 60 tabletek.
Co pacjent może sam skontrolować po opuszczeniu gabinetu lekarza?
Wychodząc od lekarza każdy pacjent może sprawdzić czy umieścił on na recepcie pieczątkę poradni, swój podpis i pieczątkę, pesel pacjenta (według nowych zasad pesel nie może być dopisany przez farmaceutę, może być tylko przez niego poprawiony). Pacjent może także skontrolować czy w polu danych pacjenta umieszczono jego imię i nazwisko, adres z nazwą miejscowości. Pacjenci, którym przysługuję zniżka na chorobę przewlekłą, np. osoby z cukrzycą, astmą czy osteoporozą, mogą skontrolować czy lekarz na recepcie w polu „Ch. Przewlekłe” wpisał literę „P”. Ponadto każda poprawa czy dopisek na recepcie musi być potwierdzona przez lekarza jego podpisem i pieczątką!
Mam nadzieję, że przedstawione przeze mnie informację i wskazówki pomogą zarówno pacjentom i farmaceutom we wzajemnym porozumiewaniu się w aptece i oszczędzą pacjentom powrotów do lekarza w celu poprawy błędnie wypisanej recepty.
Drogi pacjencie, musisz zrozumieć, że farmaceuta zobowiązany jest, zarówno etycznie jak i prawnie, do wykonywania swojego zawodu zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Zobacz również - Jak długo ważne są leki recepturowe?
oraz: Dzielić czy nie dzielić?