Choroby wątroby

Wątroba odgrywa decydującą rolę w procesach przemiany materii (metabolicznych). Dotyczy to substancji białkowych, węglowodanów i tłuszczów oraz witamin i hormonów. Niektóre z tych substancji są w wątrobie produkowane, inne katalizowane czyli zachodzi tam proces rozpadu. Tak czy inaczej większość poddawana jest w wątrobie „obróbce metabolicznej”.
Pomimo ogromu zadań, jakie wątroba musi wykonać, pracuje niezwykle wydajnie. Wątroba potrafi odrodzić się po wielu ciężkich ciosach zadanych jej przez różne czynniki chorobotwórcze. Duża masa narządu sprawia, że dysponuje on potężną rezerwą czynnościową. Niekiedy jednak olbrzym ten ulega destrukcji.
Wśród groźnych jej przeciwników można wymienić:

• cukrzycę,
• nadwagę - zwłaszcza otyłość
• różne choroby metaboliczne
• leki (powodujące stłuszczenie wątroby)

Występują różne kryteria uszkodzenia wątroby. Niektóre z nich opierają się na parametrach laboratoryjno-biochemicznych (wyniki nieprawidłowe w porównaniu do normy) przy braku objawów klinicznych (pacjenci czują się dobrze i nie odczuwają dolegliwości). Inne kryteria wynikają z oceny klinicznej zaistniałych dolegliwości i objawów (parametry laboratoryjne są nieprawidłowe). Chorobą, która oddaje taki stan bardzo zaawansowanego uszkodzenia narządu, jest marskość wątroby. Przyczyną marskości jest najczęściej alkohol oraz zapalenie wątroby o podłożu wirusowym.
Wyróżnia się trzy typy wirusa A, B, C i odpowiednio trzy postacie zapalenia wątroby (hepatitis).
Postać A charakteryzuje się ostrym przebiegiem, ale nigdy nie przechodzi w fazę przewlekłą. Wyzdrowienie jest całkowite. Inaczej rzecz się ma z postaciami B i C. Zapalenie typu B jest w 5-10% zapaleniem przewlekłym, zapalenie typu C nawet w 70%. Postacie o przebiegu przewlekłym charakteryzują się tym, że w trakcie długotrwałej choroby, dzień po dniu, czynność wątroby stopniowo i nieuchronnie ulega pogorszeniu. W efekcie po 10-15 latach, może rozwinąć się pełnoobjawowa marskość tego narządu, ze wszystkimi możliwymi powikłaniami.
Bardzo szkodliwym czynnikiem uszkadzającym wątrobę jest alkohol. U mężczyzn dawką niebezpieczną jest 60 gramów alkoholu pitego codziennie, u kobiet 40 gramów. Niekiedy jednak można pić mniej i zachorować na marskość wątroby.
Choroby metaboliczne takie jak np. cukrzyca i zaburzenia gospodarki tłuszczowej znacznie rzadziej są przyczyną ciężkiego uszkodzenia wątroby. Winowajcami mogą być też leki. Na ogół szkodliwość jest stosunkowo niewielka, ale zdarza się, że polekowe uszkodzenie wątroby ma ciężki przebieg. Nic dziwnego, przecież wątroba to prawdziwy piec metaboliczny, w którym spalaniu ulegają różne substancje, również leki. Istnieje też pojęcie „pierwotnej żółciowej marskości wątroby”. To rzadko występująca odmiana marskości wątroby atakuje zwłaszcza kobiety. Przyczyna tkwi w autoagresji (proces autoimmunologiczny), skierowanej przeciwko strukturom dróg żółciowych. Choroba trwa długo, po wielu latach dochodzi do pełnoobjawowej marskości.

Na szczęście wątroba jest narządem o bardzo dużych zdolnościach regeneracyjnych, gdyż arsenał farmakoterapeutyków, pomocnych w schorzeniach tego narządu jest nadal bardzo mały.
Najbardziej znanymi preparatem osłaniającym wątrobę jest wyciąg z owoców ostropestu plamistego czyli preparat znany jako Sylimarol. To lek pochodzenia roślinnego, który stosuje się tradycyjnie wspomagająco w stanach rekonwalescencji po toksyczno-metabolicznych uszkodzeniach wątroby spowodowanych działaniem takich czynników jak: alkohol czy środki ochrony roślin, w niestrawności (wzdęcia, odbijania), po spożyciu ciężkostrawnych pokarmów, a także w dolegliwościach po przebyciu ostrych i przewlekłych chorób wątroby. Za działanie preparatu Sylimarol odpowiada sylimaryna zawarta w ostropeście plamistym. Uważa się, że flawonolignany zawarte w wyciągu wykazują działanie ochronne na komórki wątroby przez stabilizację i uszczelnienie błon komórkowych, co utrudnia przenikanie substancji toksycznych do wnętrza hepatocytów. Lek przeznaczony jest dla dorosłych i dzieci powyżej 12 roku życia. Zalecane dawkowanie to 1 tabletka 3 razy dziennie, o ile lekarz nie zaleci inaczej.
Kolejnym preparatem jest asparginian ornityny czyli preparat Hepatil. Aminokwas biorący udział w wątrobowej syntezie mocznika z amoniaku. Przyspiesza wątrobowe i mózgowe procesy odtruwania, korzystnie wpływając na przemiany białek, tłuszczów i węglowodanów w organizmie oraz działa regenerująco na uszkodzone komórki wątrobowe. Ostre zapalenia wątroby i marskość wątroby niezależnie od etiologii, stany przedśpiączkowe oraz śpiączka wątrobowa. Ponadto zapobiegawczo w ostrej, podostrej i przewlekłej hiperamonemii. Ornityna zwiększa również tolerancję na substancje uszkadzające miąższ wątroby, takie jak leki przeciwgruźlicze i przeciwnowotworowe. Ornitynę stosuje się także w zaburzeniach trawienia wywołanych niewydolnością wątroby. u dzieci powyżej 7 roku życia, 1 do 2 tabletek 3 razy na dobę, popijając niewielką ilością wody.
Kolejne znane preparaty to:
Essentiale forte - zawiera 300 mg fosfolipidów z nasion sojowych zawierających (3-sn-fosfatydylo)cholinę. Preparat zawiera fosfolipidy - estry glicerolowe kwasu cholinofosforowego i nienasyconych kwasów tłuszczowych (linolowego, linolenowego i oleinowego). Fosfolipidy są wbudowywane w błony hepatocytów, uzupełniając ubytki powstałe wskutek procesu chorobowego oraz przyspieszając regenerację uszkodzonych komórek, są niezbędne w procesie proliferacji i różnicowania się komórek wątroby. Hamują proces włóknienia w wątrobie poprzez zmniejszenie produkcji kolagenu i zwiększenie aktywności kolagenazy. Obniżają wrażliwość hepatocytów na czynniki cytotoksyczne systemu immunologicznego. Fosfolipidy są wydzielane do żółci i powodują obniżenie stosunku cholesterol/fosfolipidy oraz zwiększają rozpuszczalność cholesterolu w żółci, co ma istotne znaczenie w profilaktyce kamicy żółciowej. Uczestniczą w trawieniu tłuszczów i wchłanianiu rozpuszczonych w nich witamin. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe wchodzące w skład fosfolipidów zmniejszają stężenie cholesterolu i normalizują poziom lipoprotein w surowicy, działając przeciwmiażdżycowo. Zwiększają transport cholesterolu z tkanek pozawątrobowych do wątroby i aktywują enzymy lipolityczne. Poprawiają przepływ krwi w naczyniach poprzez zmniejszenie adhezji płytek krwi i zwiększenie plastyczności krwinek czerwonych. Dawkowanie Doustnie. Dorośli: 2 kaps. 3 razy dziennie, następnie 1 kaps. 3 razy jako dawkę podtrzymujące. Leczenie powinno trwać 6-12 mies. Przyjmować w czasie posiłków, nie rozgryzając.
Raphacholin C - lek złożony o działaniu żółciotwórczym i żółciopędnym. Wywiera bezpośredni wpływ na wątrobę, pobudza czynności wydzielnicze i zwiększa ilość wytwarzanej żółci. Ponadto wpływa ochronnie na miąższ wątroby, wzmaga ruchy perystaltyczne jelit, działa spazmolitycznie i moczopędnie. Stosuje się w niestrawności i dolegliwościach trawiennych (nudności, bóle brzucha, odbijania, wzdęcia, zaparcia) powodowanych głównie przez zaburzenia kurczliwości dróg żółciowych. W porozumieniu z lekarzem preparat jest stosowany pomocniczo w przewlekłych stanach zapalnych dróg żółciowych. Lek stosować doustnie.
Dorośli - w niestrawności (jednorazowo) do 3 tabletek, w innych dolegliwościach trawiennych przeciętnie 3 razy dziennie po 1 do 2 tabletek 30 min. po posiłku; - w zaparciach 2 tabletki rano i wieczorem na 0,5 godziny przed jedzeniem. Dzieci - po konsultacji z lekarzem u dzieci powyżej 10 lat 1 tabletkę 3 razy dziennie po posiłku.