Gdy trzaśnie kość...

Niedługo nadejdzie zima, a wraz z nią śnieg i zamarznięte chodniki i ścieżki. Jest to czas, w którym częściej dochodzi do upadków. Niestety część z nich kończy się złamaniem.
Słów kilka o złamaniu
Złamanie to według definicji całkowite przerwanie ciągłości kości występujące pod wpływem działania urazu, którego siła przekracza granice wytrzymałości mechanicznej niezmienionej tkanki kostnej. Wśród najczęstszych przyczyn złamań wyróżnia się: uderzenia, zmiażdżenia, upadki, przygniecenia i postrzały.
O rodzajach złamań.

• na skutek zgięcia (dotyczące najczęściej kości długich),
• w wyniku skręcenia (wtedy obie fragmenty kości są w stosunku do siebie zrotowane wzdłuż osi),
• z powodu oderwania,
• na skutek przesunięcia (zwane inaczej awulsyjnymi).

Inną klasyfikację otrzymamy, gdy weźmiemy pod uwagę przebieg szczeliny złamania, wtedy podzielimy ten rodzaj urazu na: skośne, poprzeczne, spiralne oraz wieloodłamowe (takie, gdzie występują więcej niż dwa odłamy). Najprostszym, a jednocześnie wiele mówiącym podziałem jest podział na złamania:

• zamknięte,
• otwarte.

W złamaniu zamkniętym doszło tylko do złamania kości, natomiast otwarte złamanie charakteryzuje się nie tylko uszkodzeniem kości, ale także znajdujących się nad miejscem złamania tkanek miękkich i skóry. W drugim typie następuje bezpośredni kontakt złamanej kości z powietrzem i znajdującymi się w środowisku zarazkami.

Ciekawostka
W przypadku dzieci pojawia się szczególny typ złamania tzw. „złamanie zielonej gałązki”, czyli złamanie podokostnowe. Jest to złamanie, które występuje bez bocznego przemieszczenia, ponieważ silna i gruba okostna nie ulega uszkodzeniu – nie pozwalając przemieścić się odłamom.

Czy to złamanie?
W przypadku złamania otwartego już na pierwszy rzut oka wiadomo co się stało, jednak jak rozpoznać, że to złamanie, gdy w mamy do czynienia ze złamaniem zamkniętym? Przede wszystkim złamanie objawia się pewnymi symptomami, do których należy:

• patologiczna ruchomość kości,
• ograniczenie ruchów bądź też niemożliwe ich wykonanie,
• nieprawidłowe, nienaturalne ułożenie,
• może być również krwiak oraz obrzęk.

Oczywiście diagnoza i potwierdzenie złamania następuje dopiero w momencie wykonania zdjęcia RTG, które ukaże dokładne uszkodzenia.
I co z tym zrobić?
Leczenie polega przede wszystkim na zapewnieniu złamanej części ciała możliwości zrośnięcia w prawidłowym ustawieniu. Można je podzielić na nieoperacyjne i operacyjne. Nieoperacyjne stosuje się w przypadku złamań nieskomplikowanych, w których można uzyskać dobre przyleganie powierzchni odłamów. Wtedy zazwyczaj lekarz wykonuje repozycję (przywrócenie prawidłowego ułożenia) oraz unieruchamia się kończynę w sztywnym opatrunku. Najczęściej do tego celu zakłada się opatrunek gipsowy bądź wykorzystuje gips syntetyczny zwany lekkim. Jak sama nazwa mówi, jest on lżejszy od tradycyjnego, a także jest odporny na uszkodzenia. Czasem w prostych złamaniach zastosowanie mają również sztywne ortezy, które podobnie jak opatrunek gipsowy unieruchamiają chorą kończynę. Niestety niekiedy, by móc prawidłowo ustawić elementy złamania konieczne jest zastosowanie wyciągu kostnego.
Leczenie operacyjne ma miejsce wtedy, gdy doszło do złamania otwartego lub, gdy odłamki kostne uległy przemieszczeniu i nie jest możliwe ich prawidłowe ustawienie. Podczas zabiegu lekarz nastawia fragmenty kości lub też je zespala za pomocą wkrętów, płytek bądź też gwoździ. W takim przypadku nie stosuje się zewnętrznego unieruchomienia, czyli gipsu.
Pierwsza pomoc w czasie złamania
Warto wiedzieć jak można pomóc osobie, u której nastąpiło złamanie. Jeśli doszło do złamania, celem pierwszej pomocy jest unieruchomienie chorej kończyny. Można to zrobić wykorzystując każdy znaleziony lub posiadany przedmiot, który uniemożliwi wykonywanie dodatkowych ruchów złamanej kończyny. Jeśli istnieje rana należy opatrzyć ją jałowym opatrunkiem, a następnie unieruchomić złamanie w takiej pozycji, w jakiej je zastano. Wykonujemy to poprzez delikatne przymocowanie wybranego przedmiotu do kończyny za pomocą bandaża(np.: w przypadku złamania w obrębie kończyny dolnej można ją unieruchomić poprzez zabandażowanie obu nóg razem).

Należy zawsze stosować następującą zasadę (zasada Potta):

• gdy złamaniu ulegnie kość długa unieruchamiamy tę kość oraz dwa sąsiednie stawy (np. złamaną kość przedramienia usztywniamy z nadgarstkiem i stawem łokciowym),
• gdy złamanie znajduje się w obrębie stawu, wtedy należy unieruchomić staw oraz sąsiednie kości, które go tworzą (np. staw łokciowy usztywniamy z kośćmi przedramienia i kością ramienia).

CiekawostkaU ludzi dorosłych (zwłaszcza starszych) najczęstszymi złamaniami związanymi z osteoporozą kości są: złamania dalszej przynasady i nasady kości promieniowej, złamanie kompresyjne (zgniecenie) trzonów kręgów i złamanie szyjki kości udowej, natomiast u dzieci najczęściej złamaniom ulega kość piszczelowa, złamania kości ramiennej w nadkłykciu oraz kości przedramienia.