Na hemoroidy cierpi około 30% ogółu ludności naszego globu. Dolegliwość ta dotyka przede wszystkim mieszkańców krajów uprzemysłowionych.
Nazwą hemoroidy lub guzki krwawnicze przyjęło się nazywać żylaki odbytu. W odbytnicy, której mięśniówka jest odpowiedzialna za funkcje motoryczną końcowego fragmentu jelita grubego (mięsień zwieracz odbytu), zlokalizowany jest splot naczyń żylnych. Przyjmują one postać „poduszeczek”, które uczestniczą w prawidłowym funkcjonowaniu końcowego odcinka przewodu pokarmowego. Wraz z wewnętrznym i zewnętrznym zwieraczem odbytu odpowiedzialne są one za uszczelnianie odbytnicy, dzięki czemu możliwe jest kontrolowane utrzymywanie gazów i stolca. Kiedy dochodzi do zmian chorobowych powoduje to zatrzymanie w nich krwi, która nie może znaleźć swobodnego ujścia. Tętniczki ciała jamistego rozszerzają się i tworzą guzkowate wypukłości w błonie śluzowej.
Występowanie żylaków odbytu związane jest z naszymi nawykami żywieniowymi i sposobem życia. Dieta uboga w substancje balastowe, nieustanny stres, brak czasu na regularne posiłki to wynik zwiększający ryzyko wystąpienia hemoroidów. Kiedy dodamy do tego mało ruchliwy tryb życia (np. siedzenie godzinami przy biurku sprzyja zaparciom) i w efekcie nadużywanie środków przeczyszczających. Wraz z wiekiem następuje obniżenie napięcia mięśniowego i zanik elastyczność tkanki łącznej w warstwie podśluzówkowej odbytnicy. Wynikiem tych procesów jest rozwój guzków krwawniczych u osób w podeszłym wieku. Nie bez znaczenia są również czynniki hormonalne (skłonność do hemoroidów we wczesnym okresie ciąży) oraz uwarunkowania genetyczne. Skłonność do żylaków odbytu może być dziedziczona. Słabość mięśni zwieracza oraz tkanki łącznej, która pełni funkcje podporowe i jest odpowiedzialna za utrzymywanie żylnych splotów w miejscu anatomicznym, jest uwarunkowana genetycznie.
Objawy
Najbardziej nieprzyjemny jest stały świąd i ból, wywołany przez drażnienie skóry przez guzki krwawnicze, sączenie wydzieliny z odbytu oraz uczucie niepełnego wypróżnienia. Często występują krwawienia, ale
UWAGA! krwawienie z powodu hemoroidów nie wyklucza innej przyczyny np. stanu zapalnego lub nowotworu. Dlatego krwawienia powinny zawsze skłaniać do przebadania się, nie zawsze przyczyną są hemoroidy.
Kolejnym, niejako klasycznym objawem guzów krwawniczych jest charakterystyczne uformowanie stolca tzw. ”stolce ołówkowe”.
Jedną z grup najbardziej narażonych na pojawienie się dolegliwości hemoroidalnych są kobiety w ciąży. Przyczyniają się do tego przewlekłe zaparcia oraz ucisk powiększonej macicy na narządy wewnętrzne.
W okresie ciąży praca jelit jest spowolniona i mniej efektywna, następstwem czego są częste problemy z wypróżnianiem. Kobieta zmuszona jest do większego wysiłku podczas defekacji, co powoduje wzrost ciśnienia krwi w okolicach odbytu. Dodatkowo, rosnąca wraz z rozwojem ciąży macica uciska naczynia krwionośne jamy brzusznej i utrudnia odpływ krwi z dolnych partii ciała. Zdarza się również, że guzki krwawnicze powstają na skutek zaciskania się naczyń krwionośnych odbytu podczas porodu.
Jak można sobie samemu pomóc?
Należy zmienić nawyki żywieniowe w taki sposób, aby przynajmniej złagodzić dolegliwości. Dieta obfitująca w substancje balastowe jest warunkiem uzyskania sukcesu. Trzeba spożywać dużo owoców i warzyw strączkowych. Przydatne jest również siemię lniane. Te produkty rozszerzają stolec i zmniejszają skłonność do zaparć. Nacisk mas kałowych na sploty żylne ulega zmniejszeniu lub ustaje zupełnie. Należy dużo pić, aby treść jelitowa spęczniała. Optymalna ilość to dwa do trzech litrów płynów dziennie. Nie należy stosować środków przeczyszczających, ponieważ przypuszcza się, że sprzyjają to powstawaniu żylaków.
Nie można wyleczyć hemoroidów za pomocą medykamentów. Natomiast posługując się nimi (preparaty do stosowania zewnętrznego), można złagodzić dokuczliwe dolegliwości (świąd, bóle) Najbardziej pomocne jest używanie maści zawierających środek znieczulający (np.lidokaina). Aplikowanie preparatów zawierających pochodne kortyzonu może zmniejszyć uczucie świądu (złagodzenie wpływu drażniącego), nie należy ich jednak stosować przez dłuższy czas ze względu na możliwość wystąpienia powikłań grzybiczych.
Ulgę przyniosą maści i czopki dostępne w aptece bez recepty, np. Posterisan, Hemorectal, Hemorol, Avenoc, Procto-Glyvenol. W ciąży samodzielnie można stosować wyłącznie środek Avenoc. Jeśli guzki umiejscowiły się przede wszystkim wewnątrz kanału odbytu, lepiej stosować czopki lub maść podawaną do wewnątrz przez specjalną nasadkę tubki (dołączona do opakowania). Jeśli wysuwają się na zewnątrz, drażnią, nakłada się zewnętrznie maść. Można też stosować obie formy leku łącznie.
Każdy komu zależy na zdrowiu, powinien udać się do lekarza specjalisty czyli do proktologa. Małe guzki krwawnicze można poddać obliteracji: wstrzykiwanie do guzków odpowiednich substancji powodujących ich zarastanie. Większe guzy można podwiązać (opaski gumowe), uniemożliwiając w ten sposób dopływ do nich krwi. Po dwóch dniach taki wyizolowany guz odpada. Przy dużej rozległości żylaków odbytu wchodzi w rachubę zabieg operacyjny. Najlepszą profilaktyką przeciwko nawrotom hemoroidów jest konsekwentne trzymanie się właściwej diety.