Zatrucie grzybami
W okresie letnim często wybieraną formą spędzenia wolnego czasu są wędrówki po lesie połączone z grzybobraniem. Zbieranie grzybów jest bardzo popularne i często staje się ulubionym hobby. Grzyby świeże jak i również suszone, ze względu na swoje zalety smakowe i zapachowe, są docenianym składnikiem wielu polskich potraw. Jednak warto zauważyć, że mogą stanowić one przyczynę poważnych zatruć pokarmowych. Niejednokrotnie grzyby trujące swoim wyglądem przypominają gatunki jadalne, dlatego niedoświadczeni grzybiarze często ulegają zatruciu. Jedyną metodą zapobiegającą problemom zdrowotnym jest nauczenie się właściwego i dokładnego ich rozpoznawania.
Objawy zatrucia grzybami zależą od typu substancji trującej, która znajduje się
w danym gatunku oraz od ilości spożytych grzybów. Wspólną właściwością występującą
w przypadku większości zatruć są zaburzenia żołądkowo-jelitowe, które pojawiają się od kilkunastu minut nawet do kilkudziesięciu godzin od momentu spożycia. W podstawowej klasyfikacji zatruć grzybami bierze się pod uwagę narząd lub układ, na który działa substancja toksyczna oraz czas wystąpienia pierwszych objawów chorobowych. W zależności od rodzaju zjedzonego gatunku wyróżnić można trzy typy zatruć, w których dochodzi do:
uszkodzenia narządów miąższowych, wątroby i nerek,
zaburzeń układu nerwowego,
wyłącznie zaburzeń żołądkowo-jelitowych;
Pierwszy rodzaj zatrucia grzybami jest najbardziej niebezpieczny. Pojawia się między innymi po zjedzeniu muchomora sromotnikowego lub jego odmian (wiosennego i jadowitego), piestrzenicy kasztanowatej czy też zasłonaka rudego. Charakteryzuje się długim okresem czasu miedzy spożyciem a pojawieniem się objawów, który w przypadku muchomora trwa 8-14 godzin, piestrzenicy 5-8 godzin, zaś zasłonaka nawet od 3 do 14 dni. Zatrucia tymi gatunkami często prowadzą do śmierci, ponieważ nim wystąpią objawy choroby, nastąpi już poważne uszkodzenie narządów wewnętrznych.
Kolejnym typem jest zatrucie przebiegające z zaburzeniami układu nerwowego. Tutaj objawy pojawiają się dość szybko (od 15 minut do 2 godzin) po zjedzeniu niejadalnego grzyba. Wyróżnić można dwie grupy tych zatruć. Pierwszą cechuje zwolnienie rytmu serca, spadek tętna, zwolnienie oddychania, uczucie gorąca, zwężenie źrenic oraz silny ślinotok. Drugą zaś silne podniecenie nerwowe, przebiegające z napadami szału i halucynacjami. Towarzyszy mu także przyśpieszenie akcji serca, szum w uszach, zawroty głowy, zaczerwienienie skóry. W ciężkich stanach dodatkowo dochodzi do rozszerzenia źrenic, kurczy mięśniowych i spadku ciśnienia tętniczego krwi. Grzyby wywołujące tego typu zaburzenia to olszówka, strzępia ceglasta i czerwona, surojadka biała oraz dwa rodzaje muchomorów: czerwony i plamisty.
Ostatni typ zatrucia jest najmniej niebezpieczny. Pierwsze objawy takie jak: bóle brzucha, nudności, wymioty czy biegunka pojawiają się po 2-5 godzinach od zjedzenia trującego gatunku i prowadzą do odwodnienia organizmu oraz zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej. Zatrucia przebiegające z zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi wywołane są przez niektóre (uznane za trujące): gołąbki, mleczaje, wieruszkę zatokowatą, gąskę tygrysowatą, borowika grubotrzonowego oraz tęgoskóra.
Najcięższe zatrucia w Polsce powoduje muchomor sromotnikowy, który podobny jest do jadalnych gołąbków. Białe odmiany muchomora (wiosenny i jadowity) mylone bywają z młodymi pieczarkami. Oba rodzaje grzybów posiadają blaszki u spodu kapelusza, jednak u muchomorów blaszki są zawsze białe, zaś u pieczarek zmieniają kolor (od białych, przez różowe, brązowe aż do czarnych) w miarę ich wzrostu. Można je również rozróżnić, gdyż muchomory posiadają zgubienie podstawy trzonu.
Leczenie zatrucia grzybami polega na jak najwcześniejszym opróżnieniu przewodu pokarmowego z grzybów. Dlatego należy zawieźć chorego do lekarza, który przeprowadzi płukanie żołądka i jelit oraz zabezpieczy materiał do badań diagnostycznych.
Rady jak się ustrzec zatruciu:
- Powinno się sięgać wyłącznie po znane gatunki, a jeśli nie mamy pewności, jeszcze przed obraniem i pokrojeniem spytajmy bardziej doświadczonych. Przy dalszych wątpliwościach grzyb należy wyrzucić!
- Przy małej znajomości grzybów najlepiej nie zbierać okazów z blaszkami pod kapeluszem, a tylko te, które mają rurki!
- Grzyby łatwo się psują. Gdy są zbierane do torebek foliowych, a nie do koszyczków, przegrzewają się i stanowią wspaniałą pożywkę dla pleśni i bakterii.
- Pomylenie gatunków grzybów często występuje wtedy, gdy zbierają je dzieci lub gdy zbieranie odbywa się w lasach ocienionych, przy skąpym świetle słonecznym.
- Nie powinno się podawać potraw z grzybów, a nawet zupy grzybowej dzieciom.
- Przy podejrzeniu zatrucia - nudnościach, bólach brzucha lub wymiotach u dzieci - nie wolno zwlekać z udaniem się do najbliższej placówki służby zdrowia, szczególnie gdy dziecko mogło samo zbierać grzyby.