O chorobie...
Cukrzyca nie jest ściśle określoną jednostką chorobową, tylko zbiorem kilkunastu chorób. Różnią się one przyczynami oraz mechanizmem powstawania rozwojem procesu chorobowego. Trzeba jednak zaznaczyć, że we wszystkich odmianach tego bardzo rozbudowanego zespołu klinicznego występuje względny lub bezwzględny niedobór insuliny, a co za tym idzie, zahamowanie jej wpływu na komórki i tkanki ustroju. Cukrzyca charakteryzuje się między innymi hiperglikemią. Prawidłowy poziom cukru wynosi na czczo u osoby zdrowej 70-100 mg/dL. Jeśli poziom ten przekracza 120 mg/dL to w uproszczeniu mówimy o cukrzycy. Wyodrębniono 2 typy cukrzycy. Cukrzyca typu I jest następstwem niedostatecznego wydzielania przez trzustkę insuliny. W typie II produkcja insuliny jest jeszcze wprawdzie zadowalająca, ale tkanki ustroju z bardzo różnych przyczyn stają się niewrażliwe na działanie tej substancji. Sytuację taką nazywamy względnym niedoborem insuliny.
Pierwszymi objawami choroby są nadmierne pragnienie, spadek ciężaru ciała lub ogólny spadek formy. Zwiększonemu pragnieniu towarzyszy wielomocz. Pojawia się świąd, zaznacza się skłonność do infekcji (nawracające zakażenia narządu moczowego), cukrzycę typu II rozpoznaje się często przypadkowo przy okazji badań kontrolnych (hiperglikemia). Wynika z tego, iż choroba niekiedy może przebiegać bezobjawowo. W cukrzycy typu I natomiast objawów jest zwykle wiele. Początek choroby może być bardzo gwałtowny, ponieważ już w początkowym okresie może wystąpić zagrożenie życia. Wynika to z bardzo zaznaczonego podwyższenia poziomu cukru we krwi, jak i zakwaszenia ustroju (kwasica ketonowa) W skrajnych przypadkach rozwija się śpiączka - jest to stan wymagający natychmiastowej interwencji lekarskiej.
Pacjent i nowa sytuacja
Pacjent u którego została zdiagnozowana cukrzyca jest bardzo często zdezorientowany ilością obowiązków jakie niesie za sobą ta choroba. Monitorowanie poziomu glukozy, zmiana sposobu odżywiania. Dla wielu pacjentów samo uruchomienie glukometru jest wielkim problemem. Taki pacjent bardzo często przychodzi do apteki, aby pomógł mu farmaceuta.
Nie musisz być sam – zapraszamy do apteki
Celem opieki farmaceutycznej jest pomoc osobie chorej, która znajduje się w nowych dla siebie okolicznościach. Musi zacząć brać leki, podawać insulinę, a niejednokrotnie nie radzi sobie w tej sytuacji ze względu na to, iż nie do końca rozumie zalecenia lekarskie lub błędnie je interpretuje, np. podwyższając lub obniżając samowolnie dawki leków, co w konsekwencji prowadzi do nieskuteczności leczenia. Opieka farmaceutyczna rozpoczyna się od zgody pacjenta na rzetelne zebranie przez farmaceutę informacji na temat przyjmowanych leków, współistniejących chorób, sposobu odżywiania czy prowadzonego trybu życia.
Pacjent niekiedy jest bardzo zdenerwowany u lekarza i umykają mu wydawałoby się drobne fakty, które mogą mieć duże znaczenie diagnostyczne. Farmaceuta powinien je wychwycić i zwrócić uwagę choremu, że ma to bardzo duże znaczenie dla poprawy jego stanu zdrowia. Bardzo często, szczególnie osoby starsze nie potrafią zrozumieć, że zmiana sposobu odżywiania jest niezwykle ważna w codziennych zmaganiach z chorobą, choćby zasada „mało jeść, ale często” - taki sposób odżywiania zapobiega zbytnim wahaniom cukru we krwi, a zaleca się 5 do 6 posiłków dziennie. Farmaceuta może między innymi pomóc pacjentowi zmienić dietę, pozwalając zachować w codziennym menu produkty, na których szczególnie mu zależy.
W przypadku pacjentów z otyłością możliwe jest stworzenie indywidualnego programu obniżenia masy ciała. Bardzo ważna jest aktywność fizyczna. Znane są liczne przypadki pacjentów, którzy po prawidłowej terapii odchudzającej mogli zrezygnować ze stosowania insuliny i wrócić do terapii lekami doustnymi.
W ramach opieki farmaceutycznej farmaceuta może zwrócić uwagę chorego na leki, które chory stosuje dodatkowo w przebiegu chorób współistniejących z cukrzycą. Pacjent musi być poinformowany, że niektóre leki mogą mieć wpływ na wyniki badań pomiaru glukozy we krwi a należą do nich miedzi innymi np. chloropromazyna - może podwyższyć wynik takiego badania nawet o 48%, tiazydy od 10 do 45%. a popularny loperamid o 20%. Z kolei do leków zaniżających stężenie glukozy we krwi należy furosemid (15%), paracetamol (24-72%), inhibitory MAO (11%), również salicylany (14%).
Często to w aptece chory dowiaduje się, że powinien uważać na zabiegi pielęgnacyjne u stóp, ponieważ mogą one prowadzić do wtórnej i z reguły źle gojącej się infekcji.
Farmaceuta może również wyjaśnić objawy uboczne zarówno przy stosowaniu np. insuliny - hipoglikemia, czyli niedocukrzenie krwi czy odczyny skórne, jak i pochodnych sulfonylomocznika - niedocukrzenie krwi, przyrost masy ciała, reakcje uczuleniowe.
Pacjent objęty opieką farmaceutyczna zostanie poinformowany także o tym, iż cukrzyca stwarza zagrożenia odległe jak np. retinopatia - odklejanie się siatkówki, nefropatia cukrzycowa – rodzaj uszkodzenia nerek, polineuropatia cukrzycowa – uszkodzenia nerwów.
Wniosek jest jeden cukrzyca wymaga leczenia, nawet wtedy, kiedy przebiega bezobjawowo. Im więcej osób będzie miało piecze nad chorym tym większa szansa, na dostrzeżenie najmniejszych nawet symptomów choroby.