Interakcja to wzajemne oddziaływanie na siebie. Dotyczy ona osób, przedmiotów, zjawisk i jest obecna w każdej dziedzinie naszego życia. Wśród wielu różnych interakcji możemy wyróżnić interakcję farmakologiczną zwaną również interakcją leków. Występuje ona wówczas gdy jedna substancja lecznicza wpływa na działanie drugiej substancji leczniczej przy podaniu ich w tym samym czasie. Skutkiem takiego oddziaływania jest zmiana końcowego efektu terapeutycznego.
Interakcje leków są zjawiskiem dość powszechnym, zależą między innymi od składu chemicznego, dawki i postaci leku, czasu i miejsca podania, wieku pacjenta, chorób współistniejących, ilości przyjmowanych medykamentów - im więcej używamy leków tym wyższe prawdopodobieństwo interakcji. Zdarzają się takie oddziaływania między lekami, które minimalnie zmieniają efekt leczniczy i nie stanowią zagrożenia.
Niektóre interakcje mogą być korzystne. Zwiększony efekt działania jednej substancji pod wpływem drugiej, może pozwolić na zastosowanie mniejszej dawki leku a tym samym ograniczyć ewentualne efekty uboczne (np. połączenie kodeiny z paracetamolem daje dobry efekt przeciwbólowy, pozwalający jednocześnie na zmniejszenie dawki kodeiny, która jest substancją uzależniającą i może powodować wiele działań niepożądanych). Bywa że jednoczesne podanie dwóch leków o różnym mechanizmie działania jest bardziej efektywne niż zastosowanie ich osobno. Takim przykładem są między innymi leki moczopędne i tzw. betablokery stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego.
Występują także niekorzystne interakcje farmakologiczne, które zaburzają planowaną farmakoterapię i mogą negatywnie wpływać na funkcjonowanie organizmu. Skutkiem niekorzystnych interakcji leków może być:
- osłabienie działania leczniczego,
- nasilenie działania toksycznego,
- wpływ na ciśnienie tętnicze (jego gwałtowny wzrost lub spadek),
- zaburzenia pracy serca,
- zaburzenia krzepliwości,
- krwawienia z przewodu pokarmowego.
Przykładem interakcji farmakologicznej może być jednoczesne podanie antybiotyków z popularnych grup: tetracyklin lub fluorochinolonów z preparatami zawierającymi kationy metali: wapnia, glinu, magnezu, żelaza, cynku gdyż metale te zmniejszają wchłanianie wyżej wymienionych leków i osłabiają ich działanie przeciwbakteryjne. Wyciąg z dziurawca może zmniejszyć skuteczność terapeutyczną min. doustnych środków antykoncepcyjnych, teofiliny, warfaryny czy digoksyny.
Oprócz interakcji między lekami występują również interakcje między lekami a żywnością, która może wpływać na wchłaniane, metabolizm, transport i wydalanie substancji leczniczej. Skutkiem tego działania może być zmiana efektu terapeutycznego. Pokarm może zarówno zmniejszać jak i zwiększać wchłanianie leków. Wszystko zależy od tego jakie preparaty stosujemy. Jeżeli żywność w znaczny sposób wpływa na metabolizm leków to powinien nas o tym poinformować lekarz, również farmaceuta pomoże rozwiać wątpliwości.
Z jedzeniem powinny być podawane leki które podrażniają błonę śluzową przewodu pokarmowego, należą do nich min. niesteroidowe leki przeciwzapalne. Zalecaną obecnie często witaminę D należy przyjmować z pokarmami zawierającymi tłuszcz, gdyż zwiększa jej przyswajanie. Duża zawartość błonnika w diecie może zmniejszyć wchłanianie tzw. trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych. Kawa i herbata zawierają polifenole utrudniające przyswajanie żelaza. W czasie farmakoterapii najlepiej zrezygnować ze spożywania grejpfrutów i soku grejpfrutowego, ponieważ zawarte w tym owocu substancje w znaczny sposób wpływają na metabolizm wielu leków. Olej parafinowy stosowany w celu ułatwienia wypróżnienia nie powinien być używany długotrwale, ponieważ zmniejsza wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (witaminy A, D, E, K). Zmniejsza także przyswajanie wapnia i fosforu.
Leki stosowane we współczesnej medycynie pomagają zlikwidować lub zmniejszyć dolegliwości spowodowane różnego rodzaju chorobami. Aby były one skuteczne i bezpieczne należy poinformować lekarza lub farmaceutę o wszystkich medykamentach jakich używamy, również tych kupowanych bez recepty, wliczając w to witaminy, minerały i preparaty na bazie ziół. Przy włączaniu nowych preparatów do farmakoterapii warto zapytać również o ewentualne wskazówki żywieniowe.
tech. farm. Jolanta Górecka