Antybiotyki to grupa leków mających zdolność niszczenia bakterii lub hamowania ich wzrostu. Nie działają (lub działają w znikomy sposób) na zdrowe komórki organizmu. Początkowo antybiotyki otrzymywane były głównie z hodowli grzybów bądź bakterii, obecnie wiele z nich wytwarza się sztucznie.
Leczenie antybiotykami jest dziś powszechnym zjawiskiem, gdyż są one silną bronią przeciwko drobnoustrojom, jakimi są bakterie. Jednak po antybiotyki sięgamy zbyt chętnie, czasami nawet i bezmyślnie! Jest to przyczyną powstawania oporności wśród bakterii i dolegliwości wynikających ze skutków ubocznych antybiotykoterapii.
Przez racjonalną antybiotykoterapię określamy zbiór prostych zasad, których przestrzegając możemy mądrze posługiwać się tymi lekami aby były skuteczne i bezpieczne dla człowieka.
Pamiętaj!
O wyborze leku zawsze decyduje lekarz! Natomiast zadaniem pacjentów jest rygorystyczne przestrzeganie zaleconych przez niego zasad przyjmowania danego leku.
W przeciwnym wypadku nie wyleczymy infekcji i możemy doprowadzić do wytworzenia w naszym organizmie szczepów bakterii opornych na działanie danej grupy antybiotyków i konieczności zastosowania innych, ale już o wiele silniejszych leków z tej gru
O to kilka ważnych zasad stosowania antybiotyków:
- Antybiotyk zażywaj tylko z polecenia lekarza! Rodzaj antybiotyku uzależniony jest od choroby, ponieważ żaden antybiotyk nie działa na wszystkie rodzaje bakterii.
- Nie zażywaj antybiotyku, który pozostał ci po poprzedniej kuracji nawet jeżeli objawy wydają się podobne. Może to nie tylko nie pomóc, ale nawet poważnie zaszkodzić. Warto pamiętać, że większość infekcji układu oddechowego jest pochodzenia wirusowego ( przeziębienie, zapalenie gardła ) i antybiotyk w tym przypadku nie zadziała.
- Zażywaj antybiotyk w równych odstępach czasu! Zwykle leki te przyjmuje się co 6, 8 lub 12 godzin, a leki nowej generacji często przepisywane przez lekarzy 1 – 2 razy na dobę. Zbyt długie przerwy między kolejnymi dawkami leku mogą prowadzić do rozwoju oporności bakterii na ten antybiotyk i osłabiać jego siłę działania.
- Jeśli zapomnisz zażyć na czas kolejną dawkę antybiotyku, to przyjmij ją jak tylko sobie o tym przypomnisz, a następne porcje leku zażywaj zgodnie z wcześniejszym schematem dawkowania. Nie wolno natomiast podwajać dawki.
- Przyjmij całą, zaleconą przez lekarza dawkę antybiotyku. Objawy infekcji leczonej antybiotykiem zaczynają ustępować już po 3-4 dniach stosowania leku, jednakże pomimo tej poprawy nie wolno przerwać leczenia. W przeciwnym razie część bakterii zacznie się znowu rozmnażać powodując nawrót choroby.
- Większość antybiotyków zażywaj godzinę przed jedzeniem lub dwie godziny po posiłku, ponieważ treść pokarmowa może osłabiać ich wchłanianie w jelitach. Tym niemniej mamy już antybiotyki, które można przyjmować na początku posiłku.
- Jeśli jest to możliwe połykaj całe kapsułki. Jeżeli rozdrobnisz lek, do żołądka dotrze mniejsza jego dawka.
- Nie popijaj leku sokami cytrusowymi, mlekiem ani napojami mlecznymi gdyż utrudniają one wchłanianie leku z przewodu pokarmowego.
- Nie łącz antybiotyku z alkoholem! Nawet mała ilość alkoholu może niekorzystnie wpłynąć na działanie antybiotyku i co ważne: nasila działania uboczne.
- Wyłącz z diety preparaty bogate w wapń oraz leki stosowane w nadkwaśności żołądka. Połączenie tych substancji obniża skuteczność antybiotyku.
- Zrezygnuj z przyjmowania witamin, które są dobrą pożywką dla bakterii przewodu pokarmowego. Po witaminy sięgnij dopiero po zakończeniu kuracji antybiotykiem w celu wzmocnienia organizmu.
- Często wraz z antybiotykiem lekarz zaleca tzw. preparat "osłonowy" zawierający pałeczki kwasu mlekowego, np. Biotyk, Lakcid, Trilac, Multilac itp.w celu ochrony naturalnej flory jelitowej lub lek przeciwgrzybiczy. Probiotyki można stosować w trakcie i po zakończonej antybiotykoterapii w celu skutecznej odbudowy naturalnej flory bakteryjnej układu pokarmowego. Niektórzy pacjenci wolą pić kwaśne mleko lub kefir.
Pamiętaj,
aby wspomnianych napojów mlecznych nie spożywać wraz z antybiotykiem, ponieważ wapń zawarty w mleku może utrudniać wchłanianie antybiotyku z jelit. Napoje te można pić dopiero w 2-3 godziny po przyjęciu lekarstwa. Podobnie jest z wymienionymi wyżej probiotykami – również nie należy przyjmować ich łącznie z antybiotykami gdyż mogą nie spełniać swoich funkcji.
W aptekach dostępne są preparaty pod nazwą Dicoflor, które można przyjmować jednocześnie z antybiotykiem. Zawierają one specjalny szczep bakterii, na które antybiotyk nie działa niekorzystnie. Warto pamiętać o działaniach niepożądanych niektórych antybiotyków np. tetracyklin (doksycyklina), wskazania do ich stosowania są ograniczone. Mogą wywoływać objawy uboczne ze strony nerek, wątroby i układu kostnego. Łączą się z jonami wapnia i odkładają w kościach oraz zębach co u dzieci prowadzi do uszkodzenia i przebarwienia zębów. Dlatego też dzieciom do lat 14 nie powinno podawać się tych antybiotyków. Nie wolno ich także stosować w okresie ciąży i karmienia, ponieważ mogą być dużym zagrożeniem dla płodu oraz niemowlęcia. Nie należy podawać ich łącznie z jonami glinu, wapnia, magnezu oraz żelaza. Oczywiście wszystkie tego typu informacje powinniśmy uzyskać od lekarza przy przepisywaniu tego typu leku. Zawsze możemy sami zapytać o ewentualne działania niepożądane.
Chemioterapia zakażeń jest dziedziną medycyny, w której popełnia się najwięcej pomyłek. Jest wiele przyczyn tego zjawiska, a najważniejszymi wydają się brak powszechnego dostępu do badań mikrobiologicznych i długi czas oczekiwania na ich wyniki
Klasycznym badaniem, określającym na jakie antybiotyki bakteria chorobotwórcza jest wrażliwa, jest posiew materiału biologicznego np. moczu, wydzieliny z gardła, krwi oraz antybiogram. Na wynik tego badania czeka się zwykle kilka dni. Dlatego też przy ostrych zakażeniach wymagających antybiotykoterapii, lekarz najczęściej stosuje antybiotyk opierając się na swojej wiedzy i doświadczeniu. Posiewy wykonuje się najczęściej wtedy, gdy infekcja jest trudna do wyleczenia i przeciąga się w czasie.
Szerząca się w znacznym stopniu oporność na istniejące już antybiotyki spowodowana nieracjonalnym stosowaniem i nadużywaniem może doprowadzić do tego, iż w niedługim czasie nie będziemy mieli skutecznych leków na powszechne choroby spowodowane infekcjami bakteryjnymi. Dlatego należy pamiętać o racjonalnej antybiotykoterapii, by chronić swoje zdrowie.